ปลายปี 2020 และกำลังจะเข้าสู่ปี 2021 แล้ว แน่นอนจะต้องมีการคาดการณ์ว่าเทคโนโลยีต่างๆ จะเปลี่ยนแปลงพัฒนาไปอย่างไร โดยในด้าน IT นั้น
ผมได้คาดการแนวโน้มเทคโนโลยีที่จะมีบทบาทเชิงกลยุทธ์ต่อธุรกิจประเภทต่างๆ (ไม่เฉพาะ IT) ไว้ 3กลุ่มใหญ่ ได้แก่ การมีผู้คนเป็นศูนย์กลาง (People Concentricity), การเป็นอิสระต่อสถานที่ (location independence) และความยืดหยุ่นในการส่งมอบบริการ (Resilient Delivery)
Trend 1 : Internet of Behavior (IoB)
นอกจาก IoT ที่เชื่อมโยงข้อมูลจากอุปกรณ์และของใช้ต่างๆ เข้าหากันผ่านอินเทอร์เน็ตได้แล้ว แน่นอนข้อมูลที่เกิดจากอุปกรณ์เหล่านั้น (ซึ่งก็ทำตัวเป็นเซนเซอร์ที่บอกถึงเหตุการณ์ต่างๆ) ถ้าถูกนำมาประมวลผลและตีความให้เหมาะสม ยังสามารถถูกนำมาตีความไปถึงพฤติกรรมของผู้ใช้งาน และสามาถสร้างบริการที่จูงใจผู้ใช้งานให้มีพฤติกรรมต่างๆ เช่น ให้หลีกเลี่ยงการขับรถที่อันตราย ให้พยายามเพิ่มการออกกำลังกาย ฯลฯ เป็นต้น
Trend 2 : Total experiences
ประสบการณ์แบบผสมผสาน ซึ่งคือการออกแบบระบบที่รวมทั้ง customer experience, employee experience และ user experience ยกตัวอย่างเช่น การให้บริการกับผู้มาติดต่อกับ office, การเช็คอินผู้มาติดต่อ การตรวจนับจำนวนผู้มาติดต่อ ณ ขณะนั้น เพื่อรักษาระยะ (social distancing) ในพื้นที่ทำงาน, การสร้างระบบให้บริการอัตโนมัติ เช่น kiosk หรือการให้ข้อมูลลูกค้าผ่าน tablet ที่พนักงานใช้ เพื่อลดการสัมผัส และพัฒนาความรวดเร็วในการให้บริการได้อีกด้วย
Trend 3: Privacy-enhancing computation
การประมวลผลข้อมูลแบบรักษาความเป็นส่วนตัว โดยทั่วไปเราคุ้นเคยกับการรักษาความปลอดภัยของข้อมูลที่ถูกเก็บอยู่ แต่มันกำลังจะไม่เพียงพออีกต่อไป การส่งข้อมูลไปประมวลผลบน cloud หรือ Open API ต่างๆ ก็จะมีความเสี่ยงที่ข้อมูลนั้นจะถูกเปิดดู ซึ่งก็มีนักวิจัยจำนวนมากที่สนใจในเรื่องนี้อยู่ เช่น การพัฒนาการเข้ารหัสที่สามารถทำการคำนวณข้อมูลทั้งๆที่ยังเข้ารหัสอยู่ได้ หรือการประมวลผลข้อมูลผ่านตัวกลางที่ไม่สามารถเชื่อถือได้ทั้งหมด (untrusted third-party) ซึ่งความต้องการเหล่านี้ส่วนหนึ่งเกิดจากความจำเป็นต้องแชร์ข้อมูลกันในการสร้างผลิตภัณฑ์และบริการใหม่ๆด้วย
Trend 4 : Distributed Cloud
เป็นการที่ public cloud สามารถกระจาย workload ออกไปสู่หลายๆสถานที่ได้ เพื่อให้มีการตอบสนองต่อผู้ใช้งานเร็วที่สุด แนวความคิดนี่เรียกว่า Edge Computing บางคนถึงกับเรียกว่าเป็นอนาคตของระบบคลาวด์เลยทีเดียว
Trend 5 : Anywhere Operation
เรียกได้ว่าเป็นผลที่ชัดเจนที่เกิดจาก Covid-19 เพราะองค์กรต่างๆจะต้องถูกปรับแก้ไข และออกแบบกระบวนการทำงานต่างๆเป็น “Digital first” และ “Remote first” ซึ่งก็คือ การริเริ่มกระบวนการอะไรใหม่ๆ จะต้องเริ่มทำจาก digital ก่อน และหลีกเลี่ยงการต้องพบเจอสัมผัสกัน เช่นการที่ปัจจุบันธนาคารสามารถดำนเนินการเกือบทุกอย่างผ่านแอพบนมือถือของลูกค้าหรือพนักงานได้ และนับวันจะขยายวงกว้างมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งแม้ว่าสำนักงานจริงๆ จะยังคงความจำเป็นอยู่ แต่ก็จำเป็นที่พนักงานที่มาปฏิบัติงานเหล่านั้นจะมีการใช้ digital มากขึ้น และการทำงานจะหลอมรวมเข้าด้วยกันมากขึ้น
Trend 6 : Cybersecurity Mesh
เมื่อมีความจำเป็นที่ระบบไอทีขององค์กรจะต้องขยายไปสู่คลาวด์ และอุปกรณ์ภายนอกต่างๆ มากขึ้น ซึ่งการระวังป้องกันความปลอดภัยจากขอบนอกของเครือข่าย (perimeter security) ก็จะลดความสำคัญ และลดประสิทธิภาพลงอย่างมาก เพราะไม่สามารถ “ล้อมรั้ว” ได้อย่างง่ายๆ อีกต่อไปแล้ว ระบบความปลอดภัยในอนาคตจึงจำเป็นต้องดูแลไปจนถึงระดับ user และระดับ อุปกรณ์ (thing) โดยที่ศูนย์กลางยังต้องสามารถบริหารจัดการ policy โดยรวมได้อยู่
Trend 7 : Intelligent Composable Business
ธุรกิจในอนาคตจะมีความจำเป็นต้องว่องไว สามารถตัดสินใจ และปรับตัวได้อย่างรวดเร็ว ตามข้อมูลและสถานการณ์ต่างๆ ที่ได้รับ ทำให้หน่วยงานหรือกระบวนการต่างๆ จำเป็นต้องสามารถเข้าถึงข้อมูลต่างๆ ได้ โดยอาศัยการรอการตัดสินใจ หรือกระทำการด้วยมือมนุษย์ (manual intervention) ให้น้อยที่สุด
Trend 8 : AI Engineering
AI engineering ได้แก่การสร้าง AI Project โดยอาศัยกระบวนการ DevOps หลักขององค์กร แทนที่จะเป็น project ที่แยกต่างหากจากการพัฒนาทางธุรกิจ (isolated special project) แต่อย่างไรก็ดี การนำ AI มาใช้จริงยังต้องคำนึงถึง ความน่าเชื่อถือ (trust) ความโปร่งใส (transparency) จรรยาบรรณ (ethics) ความไม่ลำเอียง (fairness) ความสามารถที่จะอธิบายเหตุผลได้ (interpretability) และความสอดคล้องกับกฎเกณฑ์ต่างๆ (compliance) อีกด้วย
Trend 9 Hyperautomation
Hyperautomation คือแนวคิดที่ว่า “สิ่งใดที่สามารถทำโดยอัตโนมัติได้ จะต้องทำด้วยกระบวนการอัตโนมัติ” โดยธุรกิจแบบดั้งเดิมมักจะถูกพัฒนาขึ้นแบบเป็นชิ้นๆ (patchwork) ซึ่งไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้อย่างง่ายๆ ไม่เชื่อมต่อกัน ซึ่งถ้าองค์กรเหล่านั้นปรับตัวไม่ทัน ก็มีโอกาสที่จะถูกแซงหน้าโดยธุรกิจใหม่ๆ และถูกทิ้งไว้เบื้องหลัง
